روز دوشنبه وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه حداکثر قیمت خانه در طرح مسکن ملی 3.5 میلیون تومان در کلانشهرها خواهد بود، گفت: «قیمت ساخت هر متر مسکن در کلانشهرها حداکثر 3.5میلیون تومان و در غیر‌از کلانشهرها 2.5 تا 3.5 میلیون تومان است. البته دهک‌های یک، دو و سه تحت پوشش سازمان‌های حمایتی هستند و ما زمین رایگان بابت ساخت مسکن ارائه می‌کنیم.»

گروه اقتصادی:  سرانجام ثبت‌نام از متقاضیان طرح مسکن ملی از امروز شروع می‌شود؛ دولت پیش از این ساخت حدود 140 هزار واحد از 400 هزار واحد مسکن وعده داده شده در قالب طرح مسکن ملی را شروع کرده است. علت اصلی شکل‌گیری این طرح، خانه دار شدن اقشار کم درآمد جامعه است اما آیا دهک‌های پایین و متوسط درآمدی، توان پرداخت هزینه مورد نیاز این طرح را دارند؟ مسکن ملی چه تفاوت‌هایی با مسکن مهر دارد که در دولت محمود احمدی‌نژاد به شکل ناقص اجرا شد و هزینه هنگفتی روی دست سیستم بانکی گذاشت؟ آیا بازار مسکن با اجرای شدن طرح از رکود خارج خواهد شد؟ دخالت دولت در بازار مسکن به نفع اقتصاد ایران تمام می‌شود؟ اینها سوالاتی است که در ماه‌های اخیر در اذهان عمومی شکل گرفته است که البته هر کدام پاسخ خود را دارد. یکی از مهم‌ترین اشکالاتی که به طرح وارد شده است، سود 18 درصدی است که بابت تسهیلات آن باید پرداخت شود. این مسئله بسیاری را از دریافت آن منصرف می‌کند چون دریافت وام ساخت مسکن بسیار به‌صرفه‌تر خواهد بود. مشکل دیگر هم این است که دولت گفته خانه‌ها را با همکاری بخش خصوصی خواهد ساخت اما انبوه‌سازان به نحوه قراردادها انتقاد کرده و گفته‌اند تا زمانی که دولت این نواقص را برطرف نکند همکاری بین آنها در طرح ملی مسکن اتفاق نخواهد افتاد. 

مردم خانه‌دار می‌شوند؟

براساس طرح مسکن ملی به طور متوسط یک آپارتمان 75 متری حدود 200 میلیون تومان برای مشتری آب می‌خورد. محمود محمودزاده، معاون وزیر راه و شهرسازی در‌مورد متوسط ساخت هر مترمربع خانه در طرح اقدام ملی گفت: قیمت متوسط ساخت هر متر مربع خانه در طرح اقدام ملی بین 1.5 میلیون (در خانه‌های یک طبقه و ویلایی) و ٢ تا ۲.۵ میلیون تومان در آپارتمان در نظر گرفته می‌شود و بسته به نوع سازه و تعداد طبقات این قیمت‌ها افزایش خواهد داشت. به گفته محمودزاده کف و سقف قیمتی نمی‌توان برای هر واحد آپارتمان در این طرح قائل شد اما اگر متوسط قیمت هر مترمربع ۲.۵ میلیون تومان در نظر گرفته شود یک واحد آپارتمان ٧٥ متری ٢٠٠ میلیون تومان تمام می‌شود. بزرگ‌ترین انتقادی که به طرح مسکن ملی وارد است، سود 18 درصد تسهیلات آن است که با میزان درآمد اقشار کم‌درآمد و متوسط جامعه چندان همخوان نیست. محمودزاده با بیان اینکه در مرحله اول ۳۰ درصد قیمت تمام شده پیش‌بینی‌شده باید واریز شود، گفت: «برخی از متقاضیان در صندوق پس‌انداز یکم سپرده‌گذاری کرده‌اند که قبلا می‌توانستند بین ۸۰، ۱۲۰ و ۱۶۰ میلیون تومان برای خرید مسکن وام بگیرند و هم‌اکنون با تفاهمی که صورت گرفته است، می‌توانند برای ساخت مسکن در طرح اقدام ملی، از این وام استفاده کنند. گروهی دیگر می‌توانند از وام بافت فرسوده استفاده کنند که در بخشی از این وام از منابع صندوق توسعه و بخشی از منابع داخلی بانک به مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان استفاده می‌شود. وام نهایی یک وام ۷۵ تا ۱۰۰ میلیون تومانی است که از منابع داخلی بانک‌های عامل از جمله بانک مسکن با نرخ ۱۸ درصد کارمزد طی ۱۲ سال پرداخت می‌شود.» 

وزیر چه گفت؟ 

روز دوشنبه وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه حداکثر قیمت خانه در طرح مسکن ملی 3.5 میلیون تومان در کلانشهرها خواهد بود، گفت: «قیمت ساخت هر متر مسکن در کلانشهرها حداکثر 3.5میلیون تومان و در غیر‌از کلانشهرها 2.5 تا 3.5 میلیون تومان است. البته دهک‌های یک، دو و سه تحت پوشش سازمان‌های حمایتی هستند و ما زمین رایگان بابت ساخت مسکن ارائه می‌کنیم.» محمد اسلامی با بیان اینکه از روز سه شنبه (امروز) سامانه در سه استان باز می‌شود، افزود: «به‌تدریج جلو می‌رویم تا بدین‌ترتیب هم سامانه تست شود و هم استان به استان با توجه به پروژه‌ها اراضی آماده شده و قراردادها را منعقد کنیم. کار بعدی ما ارتباط دادن این متقاضیان واقعی به پروژه‌ها است.» اسلامی با بیان اینکه در برخی شهرها کافی است به مردم فقط زمین دهیم و از لحاظ نقشه پشتیبانی کنیم و تسهیلات بدهیم تا خود خانه را بسازند، ادامه داد: «همچنین می‌توانیم پروژه‌ها را به شرکت‌ها بدهیم و قراردادها را منعقد کنیم و مردم را به آن قرارداد متصل کنیم تا بتوانند عضو شوند و ثبت‌نام کنند و طبق زمانبندی خانه را تحویل بگیرند. در مدل سوم کسانی که زمین دارند خصوصا در بافت فرسوده پروانه ساخت رایگان و تسهیلات تا 50 درصد تخفیف می‌گیرند که تاکنون 20 هزار نفر در سامانه بافت فرسوده ثبت‌نام کرده و ما آنها را به بانک معرفی کرده‌ایم. همچنین صندوق پس‌انداز یکم نیز به طرح اقدام ملی مسکن وارد شده است.» 

چند نفر ثبت نام کرده‌اند؟

هنوز نام‌نویسی در شهرهای جدید شروع نشده اما در بافت فرسوده ۲۰ هزار نفر ثبت نام کرده‌اند که به بانک معرفی شده‌اند. محمودزاده با بیان این آمار گفته است: «بافت فرسوده هم بخشی از طرح اقدام ملی است. فرآیند ثبت‌نام متقاضیان در طرح اقدام ملی مسکن در تمامی شهرهای جدید از جمله شهرهای اطراف تهران، هفت تا هشت روز دیگر آغاز می‌شود. از روز سه‌شنبه (امروز) ثبت نام در چهار استان سیستان و بلوچستان، قم، خراسان شمالی و خراسان جنوبی آغاز می‌شود. سه روز بعد نام‌نویسی در کردستان، کهگیلویه و بویراحمد و گلستان انجام خواهد شد. سه روز پس از آن نیز هموطنان در چهارمحال و بختیاری، همدان و یزد نام‌نویسی می‌کنند. 

تفاوت‌ها با مسکن مهر

مسکن مهر در دولت نهم برای خانه‌دار شدن اقشار کم‌درآمد جامعه به اجرا درآمد اما نه‌تنها به سرانجام نرسید بلکه وجود کاستی‌های فراوان باعث شد ضرر هنگفتی به اقتصاد ایران وارد کند. عباس آخوندی، وزیر سابق راه و شهرسازی مسکن مهر را طرح فاجعه آمیز خوانده و گفته بود: «برای اجرا شدن مسکن مهر بیش از یکصد هزار میلیارد تومان هزینه شد، اما با وجود این حجم از سرمایه‌گذاری، 19 میلیون بدمسکن و بیش از 9 میلیون حاشیه‌نشین داریم و بیش از 9 میلیون نفر هم در فضاهای میانی شهری در وضعیت بدی زندگی می‌کنند. اگر این طرح یک سر سوزن مناسب بود، باید آثارش را در ارتباط با این 19 میلیون بدمسکن مشاهده می‌کردیم؛ این یک طرح فاجعه‌آمیز بود که منافع ملی کشور را در معرض خطر قرار داد.» دولت نهم زمان اجرای مسکن مهر را ۵ ساله و سال ۱۳۹۰ را به عنوان سال پایانی تکمیل و تحویل مسکن به متقاضیان قرار داده بود اما در نتیجه تمام اقدامات ناقص و غیرکارشناسی در طراحی و اجرای این پروژه تا سال ۹۲ تنها نزدیک به ۳۰ درصد از تعهدات آن انجام شده و بیش از ۷۰ درصد حتی آغاز به ساخت هم نشده بود. بخش‌هایی هم که ساخته و تقریباً تکمیل بود نیز به دلیل مشکلات زیرساختی اعم از برق و آب و گاز و مدرسه و درمانگاه و مسیرهای تردد و... در نهایت با انصراف متقاضیان مواجه شد. در طرح اقدام ملی اما مکان‌یابی درون شهرها است. بر اساس این طرح ۱۰۰ هزار واحد مسکن در بافت‌های فرسوده شهری، ۲۰۰ هزار واحد در شهرهای جدید و ۱۰۰ هزار واحد نیز در شهرهای کوچک و با جمعیت کمتر از ۱۰۰ هزار نفر ساخته خواهد شد. همچنین زمان ساخت واحدهای جدید در این طرح ۲ سال در نظر گرفته شده است. معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی با بیان این‌که استان‌ها در تلاش هستند تا خود را به هدف‌گذاری مورد نظر در طرح اقدام ملی برسانند گفت: ممکن است در برخی شهرها با مشکل کمبود زمین مواجه باشیم که این موانع در شورای مسکن استان بررسی می‌شود. مصوباتی در این زمینه داریم از جمله ماده ۶ قانون ساماندهی که باید اراضی در اختیار دستگاه‌های دولتی برای تولید مسکن اختصاص یابد. این موارد در اختیار مدیریت محلی است. برنامه‌ای ابلاغ کرده‌ایم تا استان‌ها روی این موضوع کار کنند که بررسی‌ها در حال انجام است. محمود محمودزاده افزود: «با توجه به کمبود منابع دولتی، پرداخت تسهیلات، اختصاص زمین و آماده‌سازی شرایط مقداری زمان می‌برد. برای ساخت هر پروژه باید مدت‌ها تلاش شود تا زمین مناسب با کاربری مرتبط شناسایی شود و فاکتورهای لازم برای احداث واحد مسکونی را داشته باشد که این مقدمات، مقداری زمان می‌برد. در هر استان به تعدادی که بتوانند زمین تامین کنند ثبت نام خواهیم داشت. بنابراین ممکن است ثبت نام در یک استان در چند مرحله انجام شود.» 

تاثیر طرح مسکن ملی بر بازار چیست؟ 

مهدی سلطان محمدی، کارشناس بازار مسکن معتقد است این طرح هر چند میزان عرضه مسکن را افزایش خواهد داد اما به دلیل سهم پایین دولت در بازار مسکن این طرح تأثیر آنچنانی بر قیمت مسکن نخواهد داشت. وی طی مصاحبه‌ای با اشاره به اینکه در هیچ مقطعی دولت نتوانسته است سهم خود را در بازار مسکن افزایش دهد و مرز 5 درصد را رد کند، گفت: پس چگونه می‌تواند با 5 درصد قیمت‌ را در بازار مسکن اصلاح و توزیع مسکن را عادلانه کند؟ طرح ملی مسکن نتیجه‌ای نخواهد داشت الا توزیع رانت به افرادی که در اطراف سیستم توزیع هستند و ما بارها این تجربه را داشته‌ایم و می‌دانیم که نمی‌تواند مسئله و مشکلات در بخش مسکن را حل کند. مجید سلیمی بروجنی، تحلیلگر اقتصادی هم به خبرآنلاین گفته است: «تجربه‌های سایر کشورها بارها و بارها نشان داده که حضور فیزیک دولت در بخش اجرایی همچون قیمت‌گذاری یا تولید مسکن نتیجه خوشایندی نداشته است. باید پذیرفت که حضور و دخالت دولت در بخش اجرایی و ساخت‌وساز حرکتی بیهوده و شکست‌خورده است و نه‌تنها منافع انتظاری را به دنبال ندارد، بلکه باعث برهم زدن تعادل در این بازار کلیدی اقتصاد می‌شود. البته تنها مطالعه تجربه کشورهای خارجی تاییدکننده این واقعیت نیست، بلکه در کشورمان در ۴۰ سال گذشته با مرور تجربه‌های متفاوت دخالت در بازار مسکن می‌توانیم پی ببریم که هر وقت دولت به مداخله مستقیم و فیزیکی رو آورده، نتیجه‌ای به‌جز ناکارایی، التهاب بازار و نزول کیفیت عرضه مسکن نداشته است. یکی از این تجارت تلخ «مسکن‌مهر» بود که محمود احمدی‌نژاد وعده ساخت میلیون‌ها واحد مسکونی را به مردم داد. در آخر نیز نه‌تنها دولت نتوانست به وعده خود به طور کامل عمل کند، بلکه رشد شدید پایه پولی و تورم بالا را در دولت دهم به همراه آورد.»